“ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ. ΜΟΝΟ ΣΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ”

Ο νέος ταλαντούχος σκηνοθέτης Αλέξανδρος Κοέν μίλησε στο Athens Art Theater και την Άννα Χατζή για το θέατρο,την σκηνοθεσία, τα κλασσικά και τα σύγχρονα έργα, τη  την “Γηραιά Κυρία” που θα ανεβάσει σε λίγες μέρες στο θέατρο ‘Βρετάνια”, την δραματική σχολή στην οποία διδάσκει και τη νέα του εμπειρία  ως καλλιτεχνικός διευθυντής .

Το θέατρο σας γοήτευε από παιδί;
Εντελώς. Κλασική περίπτωση παιδιού που το τρέχουν οι γονείς του στο θέατρο, ύστερα συμμετέχει στις σχολικές παραστάσεις και τελικά καταλήγει σε μια δραματική σχολή.

Πιστεύετε στο σύγχρονο ανέβασμα των κλασικών έργων;
Αν εννοείτε εκσυγχρονισμό της όψης, δηλαδή σκηνικά και κοστούμια της τρέχουσας περιόδου, δε θεωρώ πως αποτελεί μονόδρομο. Επίσης δεν πιστεύω πως όλα τα κλασικά κείμενα πρέπει σώνει και καλά να τα φέρεις στο σήμερα. Κάποιες φορές η πατίνα του χρόνου μπορεί να τα κάνει πιο εύληπτα στο κοινό. Είναι πώς θα επιλέξεις να πεις την ιστορία σου.

Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τα έργα που σκηνοθετείτε;
Να μου αρέσει η ποίησή τους Και να μιλούν για τα μεγάλα ανθρώπινα ζητήματα. Δε μ’ ενδιαφέρει καθόλου αυτό που λέμε επικαιρότητα ενός έργου, γιατί δεν πιστεύω σε αυτήν. Όλα τα έργα για τα ίδια… επίκαιρα θέματα μιλούν. Τα θέματα δεν παλιώνουν: μονάχα η δομή τους καμιά φορά. Ε, νομίζω πως εκεί μπορείς να επέμβεις με μια δραματουργική επεξεργασία που να εκσυγχρονίζει όχι το χειρισμό του κεντρικού θέματος αλλά της δομής.

Ποιες είναι οι απαραίτητες προϋποθέσεις κατά τη γνώμη σας για να πετύχει μια παράσταση;
Δυστυχώς ή ευτυχώς κανείς δεν το ξέρει. Δεν υπάρχει συνταγή. Μόνο εκ των υστέρων μπορούμε να λέμε, «Είναι λογικό που πήγε καλά: είχε αυτό το στοιχείο που τράβηξε τον κόσμο» ή «Είναι λογικό που δεν πήγε καλά: είχε το άλλο στοιχείο που απώθησε τον κόσμο». Όμως, όσο δε γνωρίζουμε τι θα κάνει μια παράσταση να πετύχει μπορούμε να πειραματιζόμαστε με την ελπίδα πως αυτό που θα κάνουμε θα αφορά. Όλο αυτό το κυνήγι αυξάνει την αδρεναλίνη.

Μας έχετε συνηθίσει σε ανεβάσματα κλασικών έργων. Τι είναι αυτό που σας ελκύει σε αυτά τα κείμενα;
Σας είπα: με γοητεύει η ποίηση και το μέγεθος στη σύλληψη των ηρώων. Η αλήθεια είναι πως θέλω να βρω ωραία σύγχρονα κείμενα και να μιλήσω τη γλώσσα της εποχής μου· όμως, διαπιστώνω συνεχώς πως τα κλασικά κείμενα έχουν πει τα πάντα και με τον καλύτερο τρόπο. Αυτό τον καιρό που κάνω σκέψεις για του χρόνου, νομίζω πως θα τολμήσω ένα σύγχρονο κείμενο που μέσα μου έχει επικές διαστάσεις.

Τι είδους μηνύματα  προσπαθείτε  να  περάσετε μέσα από τη σκηνοθεσία σας;
Δε θέλω να περάσω μηνύματα. Τις περισσότερες φορές θέλω απλώς να διηγηθώ με το δικό μου τρόπο μια ιστορία που με γοήτευσε ή άλλοτε να μιλήσω για κάτι πολύ προσωπικό μου μέσα από ένα θεατρικό ήρωα. Στην περίπτωση της «Γηραιάς κυρίας» συμβαίνει το πρώτο.

«Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» πώς μπήκε στα σχέδια σας;
Δεν είναι καινούργιο σχέδιο. Το ξέρω από πάντα, νομίζω. Είναι από εκείνα τα έργα που η φήμη και ο τίτλος τους προϋπάρχουν του ίδιου του έργου. Το είχα μεταφράσει πρώτη φορά στο δεύτερο έτος της σχολής. Και πάντα το σκεφτόμουν. Ωστόσο είναι ένα έργο που ήθελα να κάνω με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου. Το 2011 που το είχα ξανασκεφτεί η Μίρκα δεν μπορούσε, οπότε, όταν της το ξανά πρότεινα φέτος, δέχτηκε κι έτσι το σχέδιο έγινε πράξη.

Το έργο μιλάει για τη δύναμη του χρήματος. Είναι ικανό να αλλοιώσει τον χαρακτήρα του ανθρώπου;
Και το χαρακτήρα και την ηθική του. Ο Ντύρρενματ τοποθετεί το έργο σε μια πολύ κρίσιμη φάση της Ευρώπης: στη δεκαετία του 1950. Προτού προλάβουν να επουλωθούν οι πληγές από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται αντιμέτωπη με τον Ψυχρό Πόλεμο και την απειλή της ατομικής βόμβας. Όταν σου χτυπάει την πόρτα η φτώχεια, φαίνεται πως όλα μέσα σου μπορεί να αλλάξουν. Αυτό παθαίνουν και οι πολίτες του Γκύλλεν, της κωμόπολης που επισκέπτεται η γηραιά κυρία. Ποιος μπορεί να τους κατακρίνει; Αλλά και ποιος μπορεί να επιδοκιμάσει την απόφασή τους;

Η πρωταγωνίστρια επιστρέφει για να εκδικηθεί. Θεωρείτε την αντίδραση της αναμενόμενη ως χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης ή κατακριτέα; 
Αναμενόμενη δεν τη θεωρώ – αν και πιστεύω πως δεν μπορείς να ασκήσεις κριτική στα αισθήματα. Μονάχα στις πράξεις. Ωστόσο η γηραιά κυρία έχει βαθιά μνήμη. Οι περισσότερες γυναίκες εξάλλου. Είναι παράξενο πώς μια γυναίκα δεν έχει λησμονήσει σαράντα πέντε χρόνια μετά. Ύστερα από τον Ιλ, τον νεανικό της εραστή, έζησε μια ζωή τόσο γεμάτη και τόσο έντονη που είναι απορίας άξιον γιατί δεν ξέχασε. Η ηρωίδα αυτή σίγουρα δεν αποτελεί το μέσο όρο.

Ως καθηγητής ποιο είναι το πρώτο πράγμα που διδάσκετε στα παιδιά της δραματικής σχολής;
Την επιμονή. Και την εμμονή. Είμαι σίγουρος πως είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να διαθέτει ένας καλλιτέχνης για να επιζήσει σε αυτό τον κόσμο. Αν έχει το δηλητήριο να επιμένει, είναι βέβαιο πως θα καταφέρει να καλύψει σε μεγάλο βαθμό όλες τις άλλες του ανεπάρκειες.

Φέτος αναλάβατε καλλιτεχνικός διευθυντής της σχολής «Ίασμος» . Πώς είναι αυτή η περιπέτεια;
Είναι μια ιστορία που με γεμίζει με πολλή χαρά. Ήταν κολακευτική η πρόταση του ιδρυτή της Σχολής να μου εμπιστευτεί μια τέτοια θέση. Νομίζω πως καταφέραμε να έχουμε μια αξιοζήλευτη ομάδα καθηγητών και να εμπλουτίσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία με παράπλευρες δραστηριότητες πολύ σημαντικές. Σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν ενισχυτικές διδασκαλίες, γνωριμία με διάφορες τεχνικές, εκπαιδευτικές εκδρομές, παραστάσεις σε θεατρικές σκηνές, αλλά και ένα πολύ ενδιαφέρον εγχείρημα που στήνεται για παρακάτω και θα οδηγεί τους σπουδαστές… από τη θεωρία στην πράξη.

1η Δημοσίευση Συνέντευξης 25/03/2015