“Η ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΥΠΟΚΡΙΤΙΚΗ”

Η σκηνοθέτις Χρυσάνθη  Κορνηλίου μίλησε στο Athens Art Theater και στην Άννα Χατζή για τη σκηνοθεσία, την παράσταση “Η ζωή είναι όνειρο” την οποία σκηνοθετεί, την αξία της ελεύθερης βούλησης, τη μοίρα και το πεπρωμένο, την υποκριτική, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει κάθε έργο και τα άμεσα σχέδια της

Σκηνοθετείτε την παράσταση «Η ζωή είναι όνειρο». Τι σας ώθησε σε αυτό το ανέβασμα;
Ο υπαρξιακός του προβληματισμός. Το ότι εισάγει ζητήματα και ερωτήματα με τα οποία ασχολήθηκε η φιλοσοφία αλλά και οι μεγάλες παραδόσεις και τα προσεγγίζει με τόσο απλό τρόπο μέσα από τη μορφή ενός παραμυθιού. Από τη μία με γοήτευσε η βαρύτητα αυτών των ερωτημάτων και από την άλλη ο απλός τρόπος που αυτά τίθενται μέσα απ’ τη δραματουργία του Καλντερόν, έτσι που να μπορεί να τα προσεγγίσει ακόμα κι ένα παιδί ή ένας ενήλικας που δεν τα έχει θέσει ποτέ στη ζωή του, παγιδευμένος μέσα στα βάρη και τα άγχη της καθημερινότητας.

Από τι εξαρτάται η επιλογή ενός έργου που αναλαμβάνετε να σκηνοθετήσετε;
Να έχει να πει κάτι στο θεατή που να τον αφορά επί της ουσίας και να του δίνει την ευκαιρία να δει τη ζωή και τον εαυτό του με έναν τρόπο που ξεφεύγει από τα αυτονόητα. Με ενδιαφέρει να έχει ένα περιεχόμενο που να ικανοποιεί την πνευματική δίψα και πείνα είτε αυτή είναι συνειδητοποιημένη είτε όχι. Να είναι ένα έργο που να ξυπνά την ενθύμιση του εαυτού. Θα έλεγα ότι υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες έργων: αυτά που ξυπνούν την ενθύμιση και αυτά που τείνουν στη λησμοσύνη, όπου ο θεατής μπορεί να περάσει λίγες ευχάριστες ώρες απομακρυνόμενος από τις απαιτήσεις των υπαρξιακών ερωτημάτων και να καταφύγει στην ανακούφιση μιας σύντομης απομάκρυνσης από αυτά. Δηλαδή έργα ψυχαγωγίας και έργα διασκέδασης. Δεν υποτιμώ τα δεύτερα, που μπορούν να φέρουν μια σύντομη ανακούφιση από το βάρος των προβλημάτων της ζωής, μόνο που η ανακούφιση αυτή θα είναι πάντα προσωρινή ενώ τα προβλήματα θα μας κοιτούν κατάματα σ’ ολόκληρη τη ζωή μας. Χωρίς να απορρίπτω λοιπόν τη διασκέδαση, προτιμώ μια στροφή που θα ασχοληθεί με το ίδιο το πρόβλημα, όσο κι αν αυτό φαίνεται επωδυνο και κοπιαστικό, ώστε να ανοίξει το δρόμο σε πιο αποτελεσματικές προοπτικές.

Το έργο εστιάζει στην αξία της ελεύθερης βούλησης, όπου στην εποχή μας παρά την εξέλιξη ο κόσμος φοβάται να εκφραστεί. Που πιστεύετε ότι οφείλεται;
Η ελεύθερη βούληση είναι μία δυνατότητα μεν η οποία όμως ελάχιστα (έως καθόλου) έχει αξιοποιηθεί από τον άνθρωπο. Ενώ είναι μία δυνατότητα και ένα δικαίωμα, ο τρόπος που σκέφτεται και δρα ο άνθρωπος είναι συνήθως μηχανικός και καθορισμένος εκ των προτέρων, αν και ο ίδιος μπορεί να τρέφει ψευδαισθήσεις ελευθερίας. Για να υπάρξει ελεύθερη βούληση ο άνθρωπος πρέπει να είναι αφυπνισμένος. Σε κατάσταση ύπνου δεν μπορεί να ενεργήσει με βάση το αυτεξούσιον. Υποχρεώνεται από τους φόβους, τις προκαταλήψεις, τις γνώμες άλλων, από έτοιμα ιδεολογήματα ή θεωρίες που έχουν εμφυτευτεί σαν τσιπάκι στο μυαλό του. Πώς μπορεί ένα τέτοιο ον να είναι πραγματικά ελεύθερο; Αποφασίζουν για αυτόν όλα όσα προαναφέρθηκαν, αλλά αυτός ο ίδιος είναι απών. Συνήθως ο άνθρωπος θεωρεί ελευθερία το να αποφασίζουν γι αυτόν όλα αυτά που λίγο πριν είπαμε. Αυτός στην πραγματικότητα είναι αλυσοδεμένος όπως ο Σιγισμούνδος σε ένα σκοτεινό πύργο που δεν του επιτρέπει την αυτογνωσία και το περιθώριο να κινηθεί έξω από αυτούς τους ψυχολογικούς και πνευματικούς καταναγκασμούς. Αν ο κόσμος φοβάται να εκφραστεί, πρέπει πρώτα να θέσει το ερώτημα στον εαυτό του «τι έχω να εκφράσω ώστε να θέλω να το εκφράσω». Είμαστε εμείς που εκφραζόμαστε ή είναι οι καταναγκασμοί μας; Πώς μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη αυτών των δύο πραγματικοτήτων; Για να απαντήσει κανείς σ’ αυτό χρειάζεται ένας ικανός βαθμός αυτογνωσίας. Γι αυτό μίλησα πριν για ενθύμιση του εαυτού και για λησμοσύνη.

Πιστεύετε στη μοίρα και στο πεπρωμένο;
Κατ’ αρχάς να δούμε την διάκριση μεταξύ μοίρας και πεπρωμένου. Η μοίρα είναι το αμετάκλητο που δημιουργείται από νόμους που έχουν υποκινηθεί εξ αιτίας των πράξεων του παρελθόντος μας. Το πεπρωμένο αρχίζει από τότε που ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι μπορεί να κάνει χρήση της δυνατότητας της ελευθερίας του και να λαμβάνει την ευθύνη να πλέξει αυτός τον ιστό της ζωής του. Υπάρχουν και τα δύο. Είναι θέμα να το αντιληφθεί κανείς και να το επιλέξει.

Ο τίτλος της παράστασης «Η ζωή είναι όνειρο». Εσείς πώς τη βλέπετε τη ζωή;
Η ζωή είναι όντως όνειρο. Δεν είναι κάτι που το αντικρύζει κανείς από έξω. Είναι σε ποιο βαθμό μετέχει σ’ αυτήν και σε ποιον δεν μετέχει. Ένα πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να είναι η παρατήρηση του εαυτού και η αξιοποίηση της αυτοπαρατήρησης. Τι ζει σε μας; Το σώμα; Πώς και πόσο μέσα από την κατάσταση της σωματικής μας υγείας; Η ψυχή; Μπορεί κανείς να ελέγξει την ποιότητα των συναισθημάτων του για να δει πόσο μπορεί να είναι ζωντανή. Το πνεύμα; Εδώ είναι πιο δύσκολα τα πράγματα. Γιατί πρέπει να ελέγξει κανείς την ποιότητα των σκέψεών του, πόσο είναι δικές του και πόσο όχι και αν καταλήγουν σε δημιουργικό ή καταστροφικό αποτέλεσμα. Βλέπετε το ερώτημα είναι σύνθετο για αυτό και η ζωή είναι σαν μία σφίγγα που μας κοιτάει με το μυστηριώδες χαμόγελό της και μας προκαλεί να της απαντήσουμε. Αν δεν της απαντήσουμε, ξέρουμε τι μας περιμένει.

​Πώς συγκρούεται η ελεύθερη βούληση με τη μοίρα στο έργο; και ποιο ​από τα δύο υπερισχύει;
Δεν υπάρχει θέμα σύγκρουσης. Η μοίρα είναι ένα ύφασμα που έχει υφανθεί με ιστούς της χρήσης του αυτεξουσίου. Και αυτό έχει σημασία να το καταλάβουμε για την ποιότητα της ζωής μας.

Ασχολείστε μόνο με τη σκηνοθεσία ή υπάρχει και η υποκριτική στο πίσω μέρος του μυαλού σας;
Η σκηνοθεσία με την υποκριτική είναι πάρα πολύ δεμένα πράγματα μεταξύ τους. Η σκηνοθεσία για μένα βασίζεται πάνω στην υποκριτική. Αν ο σκηνοθέτης δεν έχει εσωτερικεύσει τους ρόλους ενός έργου δεν μπορεί να κάνει δουλειά, γιατί το έργο το ζωντανεύει ο ηθοποιός. Τα υπόλοιπα είναι κολπάκια προς άγραν εντυπώσεων. Το έργο περνάει αναγκαστικά μέσα από τον ηθοποιό, και αυτό είναι η δυσκολία για έναν σκηνοθέτη, ότι στηρίζεται απόλυτα πάνω στους ηθοποιούς.

Πώς προσεγγίζετε τα έργα τα οποία έχετε σκοπό να δουλέψετε;
Το θέμα είναι ότι δεν προσεγγίζω εγώ τα έργα· τα έργα με προσεγγίζουν. Μου μιλούν, αποκαλύπτονται, προκαλούν, ψιθυρίζουν στο αυτί και μου ζητούν να τα υπηρετήσω ή να πω κάτι γι αυτά. Είναι σαν ζωντανές οντότητες που ζητούν τη λύτρωση μέσα απ’ τα δεσμά των λέξεων.

Ασχολείστε με κάτι άλλο παράλληλα αυτή την περίοδο;
Όταν ανεβάζω ένα έργο δεν μπορώ να ασχοληθώ με τίποτα άλλο εκτός από αυτό. Είναι σαν ένας τοκετός που δεν επιτρέπει καμία άλλη ενέργεια. Όλες οι ενέργειες και δυνάμεις επικεντρώνονται σε αυτόν.

Έχετε στο μυαλό σας άλλα σχέδια για το άμεσο μέλλον;
Έχω πολλά σχέδια στο μυαλό μου. Το κάθε ένα στο χρόνο του. Θέλω πρώτα να κλείσω έναν κύκλο για να ανοίξω έναν άλλον.