“Η ΚΑΛΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΜΙΑΣ ΚΑΛΗΣ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ “
Η ξεχωριστή και ταλαντούχα σκηνοθέτιδα Λίνα Ζαρκαδούλα μίλησε στο Athens Art Theater και στην Άννα Χατζή για το θέατρο, τη σκηνοθεσία, τις πρώτες της εμπειρίες στο χώρο του θεάτρου, τις συνεργασίες της, την επιτυχημένη παράσταση “Η εποχή του κυνηγιού” , η οποία συνεχίζεται γα δεύτερη χρονιά στο θέατρο “Κιβωτός” Κάθε Δευτέρα και Τρίτη , την καθημερινότητα και τα νέα της σχέδια.
Πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη σκηνοθεσία;
Η ενασχόλησή μου με την τέχνη της σκηνοθεσίας ξεκίνησε το 2002 στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με τον Σ. Λιβαθινό. Στη συνέχεια, το 2004, σκηνοθέτησα την πρώτη μου θεατρική παράσταση με τους Γιασεμί Κηλαηδόνη και Μαρία Αιγηνίτου, με τον τίτλο « Γράμματα χωρισμού », από τις εκδόσεις Μελάνι. Ήταν μια παράσταση βασισμένη σε αληθινές επιστολές φημισμένων και μη γυναικών, ένα φασματοσκόπιο των εκδηλώσεων του χωρισμού μέσα από ένα καθαρά γυναικείο πρίσμα, που αποτύπωνε τη γυναικεία ψυχολογία στη συνθήκη της ερωτικής απόρριψης.
Το θέατρο σας άρεσε από παιδί;
Αν πρέπει να κάνω αναδρομή στο παρελθόν, θυμάμαι να με θέλγει το θέαμα από την προσχολική μου κιόλας ηλικία όταν παρακολουθούσα μαγεμένη μπαλέτο μπροστά στην τηλεόραση . Επίσης θυμάμαι όταν πήγα ως παιδί για πρώτη φορά στο σινεμά και είχα συγκλονιστεί. Με υπερηφάνεια, δήλωνα στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ότι θα γίνω σκηνοθέτης, αλλά τότε πίστευα ότι θα ασχολιόμουν με τον κινηματογράφο! Υπήρξα, βέβαια, ιδιαίτερα τυχερή γιατί με έχει βαφτίσει η Ελισσάβετ Κωνσταντινίδου, χάρη στην οποία αλλά και στον Τ. Χάνο, που ήτανε τότε ζευγάρι, παρακολούθησα σπουδαίες παραστάσεις με αποτέλεσμα να συνδεθώ με το θέατρο.
Ποια ήταν η πρώτη σας εμπειρία στο θέατρο;
Η μνήμη δεν με βοηθά να θυμηθώ την πρώτη μου θεατρική εμπειρία. Μέσα στο μυαλό μου είναι μια θάλασσα, που το κάθε κύμα είναι και μια θεατρική παράσταση, που ακόμα, και όταν με προσπερνά, τα ίχνη και η αύρα της είναι μέσα μου. Με ενθουσίασαν μερικές από αυτές: Ο Κατσούρμπος σε σκηνοθεσία Λ. Βογιατζή , Δεσποινίς Τζούλια σε σκηνοθεσία Α. Βουτσινά , Ο Επιθεωρητής του Γκόγκολ σε σκηνοθεσία Γ. Κιμούλη, Ο Γυάλινος κόσμος σε σκηνοθεσία Δ. Μαυρίκιου, Το Κτήνος στο φεγγάρι και η Φρεναπάτη σε σκηνοθεσία Σ. Λιβαθινού , Η Ελένη του Ρίτσου με τον Β. Παπαβασιλείου. Ήταν για μένα μια αποκάλυψη, είδα τον υπερβατικό και μαγικό κόσμο του θεάτρου στον οποίο έπρεπε οπωσδήποτε να βρω το κλειδί για να εισέλθω.
Ποια είναι η βασική προϋπόθεση για να σκηνοθετήσετε ένα έργο;
Πολυπαραγοντικοί είναι κάθε φορά οι λόγοι λήψης μιας απόφασης τόσο στη ζωή όσο και στο θέατρο. Προφανώς, βασική προϋπόθεση αποτελεί το ίδιο το κείμενο, να έχω συνομιλήσει και να έχω συνδεθεί μαζί του, να έρθω σε διονυσιακή μέθη και να επιθυμώ διακαώς να του δώσω σάρκα, οστά και πνοή πάνω στο σανίδι και να ζήσω το συναρπαστικό ταξίδι των προβών μέχρι την υλοποίησή του. Παρ’ όλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε όλοι, προσπαθώ να μη χάσω το ρομαντισμό μου και να διατηρήσω ακέραιη τη σφοδρή μου επιθυμία/ ανάγκη να εκφράζομαι μέσα από τη σκηνοθεσία. Αλλά ποθώ συναντήσεις, κι όχι πια έργα. Συναντήσεις με ανθρώπους που με έχουνε γοητεύσει με τους οποίους νιώθω πως έχουμε μια εκλεκτική συγγένεια και που διαισθάνομαι ότι θα έχω μια άκρως δημιουργική χημεία. Άλλωστε, αν το θέατρο δεν δώσει φτερά είτε στο σκηνοθέτη είτε στο θεατή, ποιος είναι ο ρόλος του;
Ποιος είναι ο κύριος στόχος σας σε κάθε σας παράσταση;
Κάθε φορά ο στόχος είναι ένας: να αφηγηθείς μια ιστορία. Να συστήσεις τους ήρωες, να καταδείξεις την ανθρώπινη φύση που είναι κοινή κι αδιάρρηκτη. Και αν τα καταφέρεις μέσα από αυτή τη μισάνοιχτη χαραμάδα, να καταργήσεις τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ σκηνής και πλατείας, ανάμεσα στην τέχνη και στη ζωή, ανάμεσα στο εγώ και στο εμείς. Θα ήθελα να βρίσκει παρηγοριά, ανακούφιση , ελπίδα και δύναμη κανείς μέσα απ’ το θέατρο, και γιατί όχι, να βρίσκει ακόμα και νόημα, αν όχι το νόημα μιας ολόκληρης ζωής, τουλάχιστον το νόημα μιας στιγμής. Μακάρι, μετά το τελευταίο χειροκρότημα, να μην πηγαίνουν οι θεατές στο σπίτι έρημοι, αλλά να έχουν τη θεατρική ατμόσφαιρα συντροφιά.
Η καλή σκηνοθεσία είναι το θεμέλιο για μία καλή παράσταση;
Η καλή παράσταση είναι πάντοτε αποτέλεσμα μιας καλής και ευλογημένης συγκυρίας όπου όλοι, ηθοποιοί και λοιποί συντελεστές είναι σε απόλυτο συγχρονισμό και συντονισμό και δημιουργούν με αφοσίωση, γενναιοδωρία, με το όποιο ταλέντο τους μικρό ή μεγάλο και πολύ σκληρή δουλειά ένα πόνημα που αποκαλούμε παράσταση. Για τη σύζευξη όλων αυτών μπορεί να ευθύνεται, ίσως σε κάποιο μεγαλύτερο βαθμό, ο σκηνοθέτης γιατί έκανε τη συγκεκριμένη επιλογή προσώπων. Το θέατρο είναι ομαδική δουλεία όταν κάποιος ξεχωρίζει προκαλείται «αμετροέπεια» κι ανισορροπία. Κατά τη δική μου αντίληψη η σύνθεση, η αρμονία και η ενότητα, είναι τα συστατικά μιας καλής παράστασης.
Τι είδους έργα προτιμάτε να ανεβάζετε;
Το είδος που προτιμούσα, μέχρι και την «Εποχή του Κυνηγιού», ήταν το δράμα. Ξέρετε, τη συγκίνηση του κοινού μπορεί να την αισθάνεσαι μέσα στην αίθουσα αλλά μπορεί το κοινό να τη συγκρατεί και να μην την εκδηλώνει. Με το γέλιο ακόμα κι αν δεν έχει πρόθεση, να εκδηλωθεί μπορεί να του ξεφύγει αυθόρμητα. Είχα λοιπόν εισπράξει μέχρι τώρα διάφορα συναισθήματα από τις προηγούμενες παραστάσεις μου αλλά το πηγαίο γέλιο του κοινού αυτό ήταν κάτι πρωτόγνωρο για μένα, είναι αν θέλετε και η πιο άμεση επιβράβευση ότι «λειτουργεί» η παράσταση, ότι υφίσταται επικοινωνία. Ειδικά, στις δυσχερείς μέρες που βιώνουμε, η κωμωδία είναι μια ανάσα. Επομένως, τώρα φλερτάρω πολύ με την ιδέα της κωμωδίας.
Με ποιο κριτήριο επιλέγετε έναν ηθοποιό για μία παράσταση;
Γενικά μου αρέσουν οι ηθοποιοί που δεν έχουνε άδειο βλέμμα και νεκρά σώματα. Επιλέγω τους ηθοποιούς που νιώθω ότι έχουνε υλικό: μέταλλα, ορυκτά. Που το μέσα τους είναι «ψηλοτάβανο». Που με γοητεύουν για το συγκεκριμένο έργο και το συγκεκριμένο ρόλο. Επίσης, κατά μία έννοια επιλέγω τους ηθοποιούς που με επιλέγουν, όπως και απορρίπτω. Και με αυτό εννοώ ότι επιθυμούν και εκείνοι να συνεργαστούν μαζί μου. Καθώς μεγαλώνεις καταλαβαίνεις ότι μονόπλευροι έρωτες είναι απλά χάσιμο χρόνου. Και στη δουλειά μας χρειάζεται έρωτας γιατί ο χρόνος των προβών είναι εξαιρετικά περιορισμένος και συμπυκνωμένος και αυτός ο έρωτας πρέπει να είναι αμοιβαίος.
«Η εποχή του κυνηγιού» τι πραγματεύεται;
«Η Εποχή του Κυνηγιού» είναι η ιστορία της Πόπης (Φωτεινή Μπαξεβάνη) μιας γυναίκας που έχασε την περιουσία της αλλά και την επιθυμία της για ζωή μέσα στη ζοφερή πραγματικότητα της κρίσης. Έχοντας κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας αποφασίζει να μη μιλάει σε κανένα και να κλειστεί στον εαυτό της. Σ΄ αυτήν την απομόνωση βρίσκει αρχικά την ησυχία της, όμως η μοναξιά είναι ανελέητη και έτσι πλάθει μια φανταστική φίλη που την αποκαλεί Πηνελόπη Δέλτα (Αθηνά Μαξίμου), με αφορμή ένα βιβλίο της Δέλτα που πέφτει τυχαία στα χέρια της. Μέσα από αυτή την πολύ τρυφερή και ιδιαίτερη φιλία η Πόπη καταφέρνει να βάλει όλη την ιστορία της ζωής της σε μια τάξη, να αρθρώσει τους φόβους της, να παραδεχτεί τα λάθη της, εν ολίγοις να βρει το σθένος να αναμετρηθεί με όλα όσα την οδήγησαν σ΄ αυτό το αδιέξοδο αλλά κυρίως να αντλήσει από μέσα της τη δύναμη για να βγει από αυτό.
Η παράσταση έχει κωμικά στοιχεία. Πιστεύετε ότι αυτά δίνουν έμφαση στο κείμενο;
Από άποψη γραφής πρόκειται για ένα έργο που ο Γ. Σκαραγκάς καταφέρνει με απόλυτη δεξιοτεχνία να εναλλάσσει το πικρό με το γλυκό και το γέλιο με το δάκρυ. Παρόλο που φαινομενικά πρόκειται για μια σκοτεινή ιστορία, η οποία περνάει από πολύ ευαίσθητες περιοχές του ψυχισμού χάρη στο κωμικό στοιχείο που είναι σαν ένα δίχτυ ασφαλείας κάτω απ ΄ τα πόδια του θεατή και το οποίο είναι παρόν καθ’ όλη τη διάρκειά του έργου, η αλήθεια του έργου δίνει μια δύναμη στο θεατή, μια ανάταση ψυχής, και χαράζει μέσα του ένα φως. Η εξισορρόπηση του κωμικού με το δραματικό είναι η πρόθεση του κειμένου καθώς και της παράστασης.
Αντιπροσωπεύει την καθημερινότητα;
Αρκετοί θεατές μου εκμυστηρευτήκανε στο τέλος της παράστασης «Μου θυμίζει κάποιον που ξέρω…» ή πως «Αυτό που παρακολούθησα μου είναι οικείο». Θα έλεγα πως αντιπροσωπεύει μάλλον μια καθημερινότητα μιας όχι και τόσο μικρής μερίδας ανθρώπων πια.
Ο κόσμος ανταποκρίνεται στο κάλεσμα σας;
Είναι μια παράσταση που αναπτερώνει τη κλονισμένη μας πίστη και που βρήκε το κοινό της σε μια αντικειμενικά δύσκολη χρονιά για όλα τα θέατρα και όχι μόνο για τα θέατρα!
Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Είμαι σε μια παραγωγική περίοδο, μελετάω άοκνα κάποια κείμενα που μ’ ενδιαφέρουν πολύ και είμαι στην αναζήτησης παραγωγής. Με πείσμα και με όνειρα προχωρώ…
